TY - JOUR ID - 143195 TI - روش های محاسبه عرض جغرافیایی مواضع زمین در کتاب تحدید نهایات الاماکن ابوریحان بیرونی JO - نشریه علمی علم و تمدن در اسلام JA - ICRS LA - fa SN - 2676-4830 AU - کرم زاده, فرشاد AD - دانش آموختۀ دکتری تاریخ علم دورۀ اسلامی، گروه تاریخ علم، پژوهشکده مطالعات فلسفی و تاریخ علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 3 IS - 9 SP - 75 EP - 56 KW - جغرافیا KW - جغرافیای ریاضی KW - بیرونی KW - تحدید نهایات ‌الأماکن KW - عرض جغرافیایی DO - N2 - جغرافیای ریاضی از جمله علومی است که در تاریخ علم دورۀ اسلامی تا قرن پنجم قمری/ یازدهم میلادی شکلی مستقل و مدون ندارد و به‌صورت پراکنده، عمدتاً در آثار نجومی و علم هیئت قابل پیگیری می‌باشد. کتاب تحدید نهایات الأماکن لتصحیح مسافات المساکن ابوریحان بیرونی (362- بعد از442ق/ 973/ 1048م) نخستین مورد در این زمینه در تمدن اسلامی می‌باشد که تقریباً تمام مؤلفه‌های جغرافیای ریاضی بر اساس داده‌های رصدی وی در آن گنجانده شده است. یکی از این مؤلفه‌های اصلی تعیین مختصات جغرافیایی مواضع مختلف می‌باشد که شامل طول و عرض است که در این اثر به‌خوبی مورد پژوهش قرار گرفته است. هدف این پژوهش بررسی روش‌های محاسبۀ عرض جغرافیای مواضع مختلف در کتاب تحدید ابوریحان بیرونی است. وی عمدتاً به سه روش مختلف عرض مکان‌ها را با استفاده از قاعده‌های کلی و قابل‌تعمیم مورد بررسی خود قرار داده است که اگرچه در برخی موارد شکل کاملاً نوآورانه‌ای ندارند، اما از لحاظ روش ارائه در تاریخ علم دورۀ اسلامی بسیار حائز اهمیت می‌باشند. UR - https://mag.mpte.ir/article_143195.html L1 - https://mag.mpte.ir/article_143195_00891f50915abcdd5f9974cf98aae781.pdf ER -