نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علی کاوسی رحیم

1- پژوهشگر گروه محیط زیست، پژوهشکده انرژی، پژوهشگاه مواد و انرژی، کرج، ایران 2. دانش آموخته دکتری رشته تاریخ علم، گروه تاریخ علم

چکیده

حسن بن زاهد کرمانی، کیمیاگر مسلمان ایرانی در سدة هشتم هجری است که به سرزمین هند مهاجرت نموده؛ در آنجا مقیم شده است و دست کم سه اثر ارزشمند کیمیایی به زبان فارسی بر جای گذاشته است. کیمیا در اندیشة او، از سویی دانشی تلقی می شود که واجد منشاء الهی و متکی بر اشارات وحیانی است؛ و از سوی دیگر در بستر طبیعیات، طرح و تفصیل یافته است. او در تبیین شأن متعالی کیمیا به عنوان اشرف علوم، به آیات و عبارات قرآنی استشهاد کرده است. وی همچنین در موارد متعددی، بیان قرآن را مستقیماً به مفاهیم کیمیایی تأویل نموده است. در این مقاله، عمده ترین تأویلات و کاربست های کیمیایی آیات قرآن در دو وجه مذکور، از متن آثار وی استخراج و ارائه شده است. علاوه بر این دو، موارد متعددی از آیات و عبارات قرآنی نیز در متن آثار حسن بن زاهد وجود دارد که گرچه دلالتی بر شأن کیمیا یا تأویل کیمیایی ندارند؛ اما دست کم نشان دهندة آشنایی و انس این کیمیاگر با قرآن می باشد. چنان که در این نوشتار نشان داده شده است، نظر حسن بن زاهد منطبق بر این دیدگاه است که همة دانش ها و ازجمله کیمیا، در قرآن مستتر است و لذا از آن قابل استفاده است. نویسندة مقاله در بیشتر موارد، نظر حسن بن زاهد را اغراق آمیز می داند.

کلیدواژه‌ها

• کیمیای اسلامی
• حسن بن زاهد کرمانی
• روابط علمی ایران و هند
• علم در قرآن
• تفسیر کیمیایی

موضوعات

• علوم عقلی در تمدن اسلامی

عنوان مقاله [English]

Alchemical Interpretation of Quran Verses in Hassan ibn Zāhed Kermāni`s Opinion

نویسنده [English]

• Ali Kavousi-rahim

1. Environmental Group, Energy Department, , Materials & Energy Research Center (merc), Karaj, Iran. 2. Ph.D. Graduated in History of Science, History of Science & Civilization Group, History & Philosophy of Science Department

چکیده [English]

Hassan ibn Zāhed Kermāni, is the Persian Muslim alchemist of 8th century, who has immigrated to India and wrote, at least, three valuable alchemical works in Persian language. He explains the alchemy as a knowledge relying on divine revelation hints which on the other hand, can also be interpreted in natural science context. In some issues, Hassan ibn Zāhed uses Quran verses and phrases to explain the divine dignity of alchemy as the superior science. Also, in some other cases, he interprets Quran expressions to alchemical concepts and instructions, directly. In present study, Quran phrases inserted in Kermāni`s books have been reviewed and then major alchemical interpretations of Quran on two above mentioned issues have been discussed. However, his texts contain some other Quran phrases, although have no alchemical indications, at least demonstrate Kermāni`s full experience in holy Quran as a Muslim scientist. As concluded in this paper, context of Hassan ibn Zāhed Kermāni confirms this point of view that all of the sciences, including alchemy, are included in Quran and hence could be deduced from holy Quran. What is stated in this article is a representation from Hassan ibn Zāhed`s opinion and is not necessarily approved by the author. The author believes that Kermāni`s opinion about alchemical interpretation of Quran verses, is exaggerated.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic alchemy
• Hassan ibn Zāhed Kermāni
• Iran-India Scientific relations
• Science in Quran
• Alchemical interpretation