نشریه علمی علم و تمدن در اسلام

تحلیلی بر فرصت‌ها و تهدیدهای تکنولوژی‌های ارتباطی نوین در تمدن نوین اسلامی

سالار مرادی؛ بهزاد حکیمی نیا

دوره 5، شماره 17 ، آذر 1402، ، صفحه 75-97

https://doi.org/10.22034/icrs.2024.429869.1252

چکیده

تمدن اسلامی با خوانشی غایت‌مدار و متعالی، تفسیر حداکثری از دین دارد. تمدن اسلامی نظامی از ارزش‌هاست که نمیتواند هرگونه چارچوب از پیشتعیین‌شده دنیای بیرونی را بپذیرد. بنابراین منطقی به نظر می‌رسد ... بیشتر تمدن اسلامی با خوانشی غایت‌مدار و متعالی، تفسیر حداکثری از دین دارد. تمدن اسلامی نظامی از ارزش‌هاست که نمیتواند هرگونه چارچوب از پیشتعیین‌شده دنیای بیرونی را بپذیرد. بنابراین منطقی به نظر می‌رسد که تمدن اسلامی با چالشهای بسیار بیشتری با مسائل دنیوی از جمله تکنولوژی‌های ارتباطی روبهرو شود. با عنایت به اینکه تکنولوژیهای ارتباطی همانند شمشیر دولبه هم فرصت‌آور و هم تهدیدکننده هستند، تمدنسازان اسلامی و مسلمان معاصر از طرفی درصدد واکاوی فرصتهایی هستند که اینگونه تکنولوژیها برای تمدن اسلامی فراهم نمودهاند و از دیگر سوی قدم در تبیین و کاهش تهدیدها و چالشهای فراروی میان این دو حوزه گذاشتهاند. بر همین اساس سوال اصلی پژوهش که محققان به دنبال پاسخ به آن هستند، این است که تکنولوژی‌های ارتباطی نوین برای تمدن نوین اسلامی چه فرصت‌ها و تهدیداتی دارند و چالش‌های اساسی آن کدامند؟ در این پژوهش از روش کیفی اسنادی استفاده شده و داده‌های مورد استفاده شامل بهره‌گیری از آیات قرآن کریم، روایات و احادیث و همچنین تفسیرهای مرتبط با این آیات و روایات است. تحلیل داده‌ها بر اساس تحلیل محتوای این مفاهیم انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که با اشاره به آیات و روایات و رخدادهای صدر اسلام رویکرد تمدن اسلامی را می‌توان اینگونه ارزیابی کرد که تکنولوژی های ارتباطی را تا جایی بپذیرد که ماهیت آموزه های تمدن اسلامی را مخدوش نکند، البته درصدد آن نیز نیست که این تکنولوژیها را در عرصه جامعه براندازد. همچنین، منشا تفاوت میان نظریات تمدن‌سازان مسلمان در کاربست تکنولوژی‌های ارتباطی، تفاوت در روش موضوعشناسی است، نه تفاوت در ماهیت و اصولدین. باعنایت به اینکه دین اسلام، دینی پویا است، متفکران و فقهای مسلمان معاصر، باید در جهت کاربست تکنولوژیهای ارتباطی در راستای اهداف متعالی تمدن اسلامی گام بردارند، یعنی همکاری میان حوزه و دانشگاه ضرورت یابد.

بازسازی تمدن اسلامی در نقد معیار علم دینی از دیدگاه مطهری و جوادی آملی

معصومه آقایی؛ فرح رامین

دوره 2، شماره 6 ، بهمن 1399، ، صفحه 47-69

چکیده

شعار نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی، مدعی است نه الگوی شرق (مارکسیسم) و نه الگوی غرب (لیبرالیسم) هیچیک، قادر به پاسخ گویی به نیازهای صادق انسان نیست و تنها مکتبی که میتواند پاسخ گوی نیازهای صادق ... بیشتر شعار نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی، مدعی است نه الگوی شرق (مارکسیسم) و نه الگوی غرب (لیبرالیسم) هیچیک، قادر به پاسخ گویی به نیازهای صادق انسان نیست و تنها مکتبی که میتواند پاسخ گوی نیازهای صادق انسان باشد، اسلام است. در این راستا، یکی از ضرورتهای بسیار مهم انقلاب مقدس اسلامی و نظام برخاسته از آن، با توجه به شعار راهبردی فوق و آرمانهایی چون بازتولید سبک زندگی اسلامی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و باز تولید تمدن اسلامی تلاش در راستای تولید انبوه نرمافزارهای اسلامی و اسلامیسازی نرمافزارهای موجود است،برهمین اساس، یکی از مسائل بنیادی چیستی علمدینی و نظریهپردازی در این باب است. هدف از این پژوهش، نقد و بررسی نظریهها درباره معیار دینی بودن علوم (از دیدگاه شهید مطهری و جوادیآملی) و ارائه بهترین نظریه است. روش تحقیق در این پژوهش، روش تحلیلی برهانی بوده است. شهید مطهری علم و دین را مکمل یکدیگر میدانند و معیار دینی بودن علوم را فایدهمندی بیان میکنند اما آیت الله جوادیآملی بر رابطه تداخل بین علم و دین تأکید دارند و علم را در چارچوب معرفت دینی قرار میدهند و معیار دینی بودن علوم را تطابق با واقع میدانند؛ اما این درحالی است که معیار جامع دینی بودن علوم خود وحی یا تفسیر قاعدهمند وحی میباشد.

نشریه علمی علم و تمدن در اسلام

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 5 (1402-1403)

دوره 4 (1401-1402)

دوره 3 (1400-1401)

دوره 2 (1399-1400)

دوره 1 (1398-1399)

کلیدواژه‌ها = دین

تحلیلی بر فرصت‌ها و تهدیدهای تکنولوژی‌های ارتباطی نوین در تمدن نوین اسلامی

چکیده

بازسازی تمدن اسلامی در نقد معیار علم دینی از دیدگاه مطهری و جوادی آملی

چکیده