نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین، قزوین، ایران.

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین، قزوین، ایران.

چکیده

از قرن نوزدهم با شروع تحقیقات شرق‌شناسی اسلامی در سرزمین­ های آلمانی زبان (آلمان، بلژیک، اتریش، لوکزامبورگ، سوئیس)، شاهد جایگاه حاشیه ­ای آن در زندگی فکری محققان این ناحیه هستیم. وجود تعابیر عامیانه، بر جدی نبودن و حالت تفننی داشتن مطالعات شرق­شناسانه در آلمان دلالت دارد. با وجود این، سرزمین ژرمن محققان بزرگی در زمینه مذکور در دامان خود پرورش داد که از جمله این شرق­شناسان تمدن اسلام می­ توان تئودور نولدکه، خاورشناس برجسته و متخصص تاریخ و تمدن اسلام را نام برد. پژوهش حاضر بر آن است تا با به‌کارگیری روش توصیفی- تحلیلی به بررسی افکار و انگیزه‌های این شرق­ شناس معروف آلمانی بپردازد. با واکاوی منابع مختلف می ­توان گفت، بهره ­مندی نولدکه از علوم مختلف، هم­چون، آگاهی از علوم مربوط به خاورشناسی، پرداختن و توجه به رشته ­های تاریخ و تمدن اسلامی، تسلط بر زبان‏ های سامی، حقیقت ­جویی، نگاه لغت ­شناسانه و دقت و بصیرت در تمام آثار برجای مانده از وی از جمله دستاوردهای این پژوهش نسبت به شخصیت علمی این مستشرق به شمار می­ رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Bibliographic Survey of the Oriental Studies of Islamic Civilization works of Theodor Nöldeke(1836-1930)

نویسندگان [English]

  • Abdolrafie Rahimi 1
  • Fouzieh Javanmardi 2

1 Associate Professor Department of History, Faculty of Literature and Humanities, International University of Imam khomeini Qazvin, Qazvin, Iran

2 PhD in Post-Islamic Iranian History, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Qazvin, Iran.

چکیده [English]

Since the 19th century, with the beginning of Oriental studies in German-speaking lands (Germany, Belgium, Austria, Luxembourg, Switzerland), we have witnessed its marginal place in the intellectual life of scholars in this region. The existence of slang terms indicates that Oriental studies in Germany are not serious but casual. Nevertheless, the land nurtured great scholars in this field, including Theodor Nöldeke, a prominent orientalist and specialist in Islamic history and civilization. This research intends to use the descriptive-analytical method to examine the thoughts and motives of this famous German orientalist. By analyzing different sources, it can be said that Nöldeke benefited from different sciences, such as knowledge of Oriental sciences, dealing with the fields of Islamic history and civilization, mastery of Semitic languages, and truth-seeking., Lexical view and accuracy and insight in all his surviving works are among the achievements of this research towards the scientific personality of this Orientalist.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Orientalism
  • Nöldeke
  • Islamic civilization
  • Iran
  • Germany
  • science
اس ترنر، برایان (1384). رویکردی جامعه‌شناختی به شرق‌شناسی پست‌مدرنیسم و جهانی‌شدن، ترجمۀ محمدعلی محمدی، تهران: نشر یادآوران.
اسکندرلو، محمدجواد، حیدر پاسنگ (1391). «بررسی دیدگاه مستشرقان در مورد سیره و تاریخ‌نگاری با رویکرد قرآنی» دو فصلنامه علمی- ترویجی قرآن‌پژوهی خاورشناسان، س 7، ش 13.
اسکندرلو، محمدجواد (1378). مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن، ویراستار: سید محمدحسن جواهری، قم: نشر پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
اعظم­شاهد، رئیس (1386). اعجاز قرآن از دیدگاه مستشرقین، تهران: نشر مرکز جهانی علوم اسلامی.
الویری، محسن (1381). مطالعات اسلامی در غرب، تهران: سمت.
الیگودرزی، فاطمه (1381). «روند شرق‌شناسی و توجه مستشرقین آلمانی به ایران» مجموعه مقالات اولین همایش اسناد و تاریخ معاصر، ج 3، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی،
امیرخانی فراهانی، فاطمه (1393). اسلام‌شناسی و اسلام­شناسان از شناخت تا تعامل، تهران: نشر الهدی.
انوری، حسن و دیگران (1387). فرهنگ اعلام سخن، تهران: نشر سخن.
الدسوقی، محمد، (1376). سیر تاریخی و ارزیابی اندیشه شرق‌شناسی، ترجمۀ محمود­رضا افتخار­زاده، تهران: نشر هزاران.
الزرکلی، خیرالدین، (1992م). الاعلام قاموس تراجم، جزء التامن، بیروت: دارالعلم للملایین.
بدوی، عبدالرحمان (1984م). موسوعه­المستشرقین، بیروت: دارالعلم للملایین.
بدوی، عبدالرحمان (1377). دائره‌المعارف مستشرقان، ترجمۀ صالح طباطبایی، تهران: نشر روزنه.
بدوی، عبدالرحمان (1986م). دراسات­المستشرقین حول صحه الشعرالجاهلی، بیروت: دارالعلم للملایین.
براون، ادوارد (1369). تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر، ترجمۀ بهرام مقدادی، تحشیه و تعلیق ضیاءالدین سجادی و عبدالحسین نوایی، تهران: نشر مروارید.
بلاشر، رژی (1372). درآمدی بر قرآن، مترجم اسدالله مبشری، تهران: نشر ارغنون.
پارسا، فروغ (1390). خاورشناسان و جمع و تدوین قرآن کریم، ویراستار علیرضا پلاسید، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
جوانمردی، فوزیه (1394). نشستی با موضوع «اسلام‌شناسی در سایه شرق‌شناسی» با سخنرانی گئورگ اشتاوت، پروفسور اسلام‌شناس آلمانی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
حسینی طباطبایی، مصطفی (1375). نقد آثار خاورشناسان، تهران: انتشارات چاپخش.
دولت­آبادی، معصومه (1389). «مفهوم امی بودن پیامبر (ص) و ادعای مستشرقان» دو فصلنامه علمی و ترویجی قرآن‌پژوهی خاورشناسان (قرآن و مستشرقان)، مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی، س 5، ش 9.
دهخدا، علی‌اکبر (1341). لغت‌نامه، زیر نظر محمد معین، تهران: نشر دانشگاه تهران.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه، زیر نظر دکتر محمد معین و سید جعفر شهیدی.ج 6، تهران: موسسه لغت‌نامه دهخدا.
رامیار، محمود (1384). تاریخ قرآن، تهران: امیرکبیر، چ 6.
رحیمی ریسه، احمدرضا (1382). «تاریخ قرآن نولدکه – شوالی»، معرفی، بررسی و نقد منابع، نشریه سفینه، ش 1.
رضوان، عمر بن ابراهیم (1413ق). آراء المستشرقین حول القرآن­الکریم و تفسیره، الریاض: دار طیبه.
زمانی، محمدحسن (1358). شرق‌شناسی و اسلام‌شناسانی غربیان (تاریخچه، اهداف، مکاتب و گستره فعالیت مستشرقان)، قم: موسسه بوستان کتاب، حوزه علمیه قم.
زمانی، محمدحسن (1358). مستشرقان و قرآن نقد و بررسی آرای مستشرقان درباره قرآن، قم: موسسه بوستان کتاب.
زنجانی، ابوعبدالله (بی­تا). تاریخ جامع قرآن کریم، ترجمۀ حسام فاطمی، تهران: افشار.
سعید، ادوارد (1377). شرق‌شناسی، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ2.
شریفی، علی (1378). بررسی و نقد دیدگاه‌های مستشرقان دربارۀ نسخ قرآن کریم، رشت: نشر کتاب مبین.
شعبانی، رضا (مرداد و شهریور 1363). «نقد و معرفی کتاب تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان» نشریه دانش، نشریه مرکز دانشگاهی، س 4، ش 5.
صادقی، تقی (1379). رویکرد خاورشناسان به قرآن، تهران: نشر فرهنگ گستر.
ضیف، شوقی (1972). البحث­الادبی (طبیعته، مناهجه، اصوله، مصادره)، الطبعه السابعه، القاهره: نشر دارالمعارف.
عمایره، اسماعیل احمد (1992). الظاهره­الاستشراقیه­المستشرقون و تاریخ ملتهم بالعربیه، بحث فی الجذور­الظاهره الاستشراقیه، عمان: دار­حسنین.
فراگنر، برت گ (1370). «ایران‌شناسی در کشورهای آلمانی‌زبان (1) و (2)»، ترجمۀ مرتضی اسعدی، نشریه دانش، س 11، ش 67.
کریمی نیا، مرتضی (1385). «قرآن­های موجود پیش از مصحف عثمان (پدیدآورنده تئودور نولدکه، فریدریش شوالی)» فصلنامه علوم قرآن و حدیث: ترجمان وحی، ش 19.
کولسینکف، آ. ای (1355). ایران در آستانۀ یورش تازیان، ترجمۀ م. ریحیایی، تهران: نشر آگاه.
گلدزیهر، ایگناس (1357). درس­هایی درباره اسلام، ترجمۀ علینقی منزوی، ج 1، تهران: نشر کمانگیر.
مطهری نیا، محمود (1389). مستشرقان و نبی اعظم (ص) نقد و بررسی آرای پنج تن از مستشرقان درباره سیرۀ نبوی و شخصیت و تاریخ پیامبر اعظم، تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
معلوف، لوییس و دیگران (1390). المنجد فی اللغه و الاعلام، تهران: نشر خرسندی.
مهدوی راد، محمدعلی (1379). سیر نگارش‌های علوم قرآنی، تهران: موسسۀ نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، دبیرخانۀ نمایشگاه قرآن کریم.
 نولدکه، تئودور (2537). حماسه‌ی ملی ایران، ترجمۀ بزرگ علوی، با مقدمه سعید نفیسی، تهران: نشر سپهر، چ3.
نولدکه، تئودور (1358). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان، ترجمۀ عباس زریاب، تهران: نشر انجمن آثار ملی.
نولدکه، تئودور (2004م). تاریخ القرآن، تعدیل: فردریش شفالی، مترجم: د.جرج تأمر، بیروت، الطبعه الاولی.
homby.AS. (1989) Oxford Advanced learners dictionary. Fourth edition oxford university press.
Simon, Robert, (1986). Ignac Goldziher his life and scholarship as reflected his works and correspondence, E.j. brill- Liden, 1986.
Guralnikmm, David, (1986). WEBSTERS NEW WORLD DICTIONARY of the American language, editorichief.