نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تمدن و سیاست اسلامی، مرکز پزوهشی تمدن اسلامی و دین پژوهی پیامبر اعظم(ص)،قم، ایران.

چکیده

حفاظت از اسلام در برابر هجوم همه جانبه غرب به همراه تأمین زندگی و معیشت مردم مسلمان، مسأله ای است که ایرانیان طی 150 سال گذشته با آن مواجه بوده‌اند. نخستین مرحله این مسأله، تضاد یا تعامل معنایی مفاهیم مدرنی چون آزادی-رهایی، دموکراسی-مشروطه طلبی، توسعه-پیشرفت، تمدن-تجدد و مانند آن است که از آن به بحران مفاهیم در علوم انسانی یاد می‌کنند. سیدجمال الدین اسدآبادی و آیت الله محمدحسین نائینی غروی از پیشگامان دینی تقابل و تعاضد با مفاهیم مدرن‌اند اما این دو با دو روش متمایز یکی با حفظ اصالت سنت، متمرکز بر تحمیل معانی سنتی بر مفاهیم مدرن و دیگری با استدلال عدم تغایر مفاهیم مدرن با اسلام، ناظر بر تحمیل معانی مدرن بر مفاهیم سنتی با مفهوم تمدن به معنای جدید خود یعنی توسعه و ترقی مادی روبرو شده‌اند. نوشتار حاضر با تمرکز بر مقوله تمدن به تبیین این دو روش و نتایج حاصله با کاربست روش تحلیل محتوا می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ecological Conceptual Confrontation of Seyyed Jamaluddin Asadabadi and Ayatollah Mohammad Hossein Naeini Gharavi with Western Civilization

نویسنده [English]

  • Morteza Shiroodi

Associate Professor, Department of Politics and Islamic Civilization, Research Center for Islamic Civilization and Theology of the Holy Prophet (PBUH), Qom, Qum, Iran.

چکیده [English]

Protecting Islam from the all-out invasion of the West, along with providing a living for the Muslim people, is an issue that Iranians have faced for the past 150 years. The first stage of this issue is the conflict or semantic interaction of modern concepts such as freedom-liberation, democracy-constitutionalism, development-progress, civilization-modernity and the like, which is called the crisis of concepts in the humanities. Seyyed Jamaluddin Asadabadi and Ayatollah Mohammad Hossein Naeini Gharavi are among the religious pioneers of confrontation with modern concepts, but these two with two distinct methods, one by preserving the originality of tradition, focusing on imposing traditional meanings on modern concepts and the other by arguing that modern concepts do not change with Islam. Supervising the imposition of modern meanings on traditional concepts, have encountered the concept of civilization in its new meaning, that is, material development and progress. The present article focuses on the category of civilization to explain these two methods and the results obtained using the content analysis method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seyed Jamaluddin Asadabadi
  • Ayatollah Naeini
  • Western
  • Civilization
  • Confrontation
اسدآبادی، سیدجمال الدین (1312)،. مقالات جمالیه، گردآورنده میرزا لطف الله خان اسدآبادی، تهران: انتشارات اسلامی.
اسدآبادی، سیدجمال الدین (بی تا). عروه الوثقی، ترجمۀ زین العابدین کاظمی، تهران: حجر، ج 1.
افشار، ایرج (1356). دوره کامل مجله کاوه (دوره قدیم) ش 34، تهران: بی نا.
اقبال لاهوری، محمد (بی تا). احیای فکر دینی در اسلام، ترجمۀ احمدآرام، تهران: کانون نشر و پژوهش‌های اسلامی.
الحسینی اسدآبادی، سیدجمال الدین (1379)، نامه­ها و اسناد سیاسی-تاریخی، به کوشش و تحقیق سیدهادی خسروشاهی، تهران: کلبه شروق.
برزگر، ابراهیم و شیرودی، مرتضی (بهار 1389) «واکاوی مفهوم انحطاط در اندیشه سیاسی ابن خلدون و طباطبایی»، فصل نامه علمی پژوهشی معرفت در دانشگاه اسلامی، س 14، ش 1، صص 154-173.
برزگر، ابراهیم (1383).  تاریخ تحول دولت در اسلام و ایران، تهران: سمت.
حلبی، علی اصغر (بی تا). زندگی و سفرهای سیدجماال الدین اسدآبادی، تهران: زوار.
طباطبایی، جواد (1380). دیباچه­ای‌ بر نظریه انحطاط ایران، تهران: نشر نگاه معاصر.
عنایت، حمید (1362). اندیشه‌ سیاسی‌ در اسلام‌ معاصر، ترجمهۀ بهاءالدین‌ خرمشاهی، تهران: خوارزمی.
فاضلی، نعمت الله (1389). «گفتمان مسأله بومی: مسأله بومی سازی علوم اجتماعی از رویکرد مطالعات فرهنگی»، در علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم با همکاری انجمن جامعه شناسی ایران.
گروهی از دانشمندان (1354). یادنامه سید جمال الدین اسدآبادی، قم: دارالعلم.
لعل نهرو، جواهر (1338). نگاهی به تاریخ جهان، ترجمۀ محمود تفضلی، تهران: امیر کبیر، ج 2.
لوفان، بومر فرانکلین (1382). جریان‌های بزرگ در تاریخ اندیشه غربی: گزیده آثار بزرگ در تاریخ اندیشه اروپای غربی از سده‌های میانه تا امروز، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
مخزومی، محمد‌(1931). خاطرات‌ جمال‌الدین‌ الافغانی‌ الحسینی، بیروت: بی نا.
مددپور، محمد (پاییز 1383). «چالش مدرنیته و دیانت در عالم سکولار منور الفکران و عالم دینی»، مجله آموزه، ش6، ص 42-61.
مدرسی چهاردهی، مرتضی (1343). سید جمال الدین اسدآبادی، تهران: انتشارات مجله ماه نو.
نائینی غروی، محمدحسین (1361). تنبیه‏الامه و تنزیه‏المله، تهران: شرکت سهامی انتشار.
نائینی، آیت الله میرزا محمدحسین (1382). تنبیه الامه و تنزیه المله، تصحیح و تحقیق سیدجواد ورعی، قم: موسسه بوستان کتاب قم.
نائینی، محمدحسین (1361). تنبیه الامه و تنزیه المله، به کوشش سیدمحمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
نائینی، آیت الله محمدحسین (1334). تنبیه الامه و تنزیه المله یا حکومت از نظر اسلام، به پاورقی و مقدمه سیدمحمود طالقانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
واثقی، صدر (1355). سیدجمال الدین حسینی پایه­گذار نهضت‌های اسلامی، تهران: پیام.
هات، جان اف (1382)، علم و دین: از تعارض تا گفت و گو، ترجمه بتول نجفی، مقدمه مهدی گلشنی، قم: طه.