نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.
2 دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشکده ادبیات، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
چکیده
معین الدین معلم یزدی (متوفی 789 ق/ 765 ش) فقیه، محدّث و مورخ دربار آل مظفر (713-795 ق/ 772-691 ش) و نویسنده مهم ترین منبع این حکومت محلی پساایلخانی بهنام «مواهب الهی» است. این منبع، به دلیل داشتن اطلاعات تاریخی پیرامون بعضی حکومت های محلی قرن هشتم هجری، برخورداری از مفاهیم اخلاقی و غنای ادبی و فرهنگی، شایسته توجه است. مسئله اساسی این نوشتار، بازنمایی روش تاریخنگاری معین الدین یزدی یعنی روش تنظیم و تدوین دادههای تاریخی در نگارش «مواهب الهی» است که خود متأثر از مواردی چون پیشینه روشی تاریخنگاری آن روزگار و نظام اندیشه ای و زاویه دید وی است. در پژوهش حاضر، با این سؤال مواجه ایم که تاریخنگاری معین الدین یزدی از لحاظ شیوه یا روش نگارش، دارای چه مشخصههایی است و این ویژگیهای روشی، منجر به وقایع نویسی شده یا نگارش تاریخی تحلیلی و علّی؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای به انجام رسیده، نشان می دهد که روش تاریخنگاری یزدی در مواهب الهی، بهدلیل همسانی هایی چون بینش دینی مشیت گرایانه و شریعت مدارانه و ماهیت تاریخنگاری درباری، ادامه روش تاریخنگاری ایرانی-اسلامی قرون قبل است. افزون بر این، معین الدین یزدی با نظام فکری مبتنی بر بینش های تاریخی و اعتقادی و سیاسی، اقدام به نگارش تاریخی متکلّف و مصنوع نموده که دارای ویژگی هایی چون تأیید همه جانبه حکومت آل مظفر، بزرگان گاری حاکمان مظفری، ستایش مقام سلطان مظفری، برجسته سازی جانبدارانه برخی شخصیت ها، تلاش برای ارائه داده های تاریخی متناسب با مفاهیم قرآن و احادیث دینی، و نمایش اطلاعات جغرافیایی و کیهانی در کنار شرح رویدادها است. وی در نگارش این اثر که اغلب متضمن دادههای سیاسی-نظامی است، بیشتر به وقایع نگاری نزدیک شده و از شیوه علّی-معلولی فاصله گرفته است. همچنین در تنظیم مطالب و ترتیب بیان اخبار تاریخی، بر اساس توالی زمانی یا همان شیوه سالنگاری رایج هجری- قمری تاریخ نگاری ایرانی- اسلامی اقدام کرده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Characteristics of The Historiographical Method of Moein Aldin Yazdi in "Mavaheb-e Elahi"
نویسندگان [English]
- jamshid noroozi 1
- mozhgan sadeghifard 2
1 Associated Professor, Department of History, Faculty of Literature, alzahra University, Tehran, Iran.
2 PhD Graduate of the Department of history, Faculty of Literature, Payam-e Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Moein Al-Din Moallem Yazdi (The deceased 1387 AD) is a jurist, narrator and historian of Al-Muzaffar (1313-1393 AD), and the author of "Mavaheb-e Elahi« as the canonical source of the aforementioned post-Ilkhanate local government. Due to the vast historical information about some local governments in the 13th century, moral concepts, and literary and cultural affluence, this book deserves idoneous attention. The basic problem of this writing is the representation of Moein Al-Din Yazdi's historiography method, that is, the method of compiling and arranging historical data in writing Mavaheb-e Elahi, which is influenced by things such as the background of the historiography method of that time, the thought system, and the historian's point of view. In the current research, we are faced with the question of what are the characteristics of Moein Al-Din Yazdi's historiography in terms of writing method and basically, these methods used by Yazdi lead to writing chronicles. Has he written analytical and causal history? Employing library sources, the findings of this descriptive-analytical research assert that Yazdi's historiographical method in Mavaheb Elahi is in line with Iranian-Islamic historiography in previous centuries due to many similarities including providential and religious vision as well as the nature of court historiography. What's more, armed with an intelligent system based on historical, doctrinal and political insights, Moein Al-Din Yazdi has worked out an ornate and stilled history that enjoys features such as comprehensive approval of Al-Muzaffar rule, the magnanimity of Muzaffar rulers, praising the position of Muzaffarid Sultan, biased exaggeration towards some figures, attempt to provide historical data relevant to the Qur'anic concepts and religious hadiths as well as depicting geographical and cosmic information alongside analyzing events. Additionally, often including politico-military data, Moein Al-din Yazdi has mainly approached chronology and receded from the cause-effect standpoint. The arrangement method of contents and the order of expressing historical information in Mavaheb-e Elahi is based on the chronological sequence the same as that of common historiography (Hijri-lunar) in the Iranian-Islamic historiographical method.
کلیدواژه‌ها [English]
- Al-e Muzaffar
- Mavaheb-e Elahi
- Moein Al-din Yazdi
- historiography
- method
)