نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سالار مرادی ¹
• بهزاد حکیمی نیا ²

¹ استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران.

² دانش‌آموخته دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

تمدن اسلامی با خوانشی غایت‌مدار و متعالی، تفسیر حداکثری از دین دارد. با عنایت به اینکه تکنولوژی‌های ارتباطی همانند شمشیر دولبه هم فرصت‌آور و هم تهدیدکننده هستند، تمدن‌سازان اسلامی و مسلمان معاصر از طرفی درصدد واکاوی فرصت‌هایی هستند که اینگونه تکنولوژی‌ها برای تمدن اسلامی فراهم نموده‌اند و از دیگر سوی قدم در تبیین و کاهش تهدیدها و چالش‌های فراروی میان این دو حوزه گذاشته‌اند. بر همین اساس سوال اصلی پژوهش که محققان به دنبال پاسخ به آن هستند، این است که تکنولوژی‌های ارتباطی نوین برای تمدن نوین اسلامی چه فرصت‌ها و تهدیداتی دارند و چالش‌های اساسی آن کدامند؟ در این پژوهش از روش کیفی اسنادی استفاده شده و داده‌های مورد استفاده شامل بهره‌گیری از آیات قرآن کریم، روایات و احادیث و همچنین تفسیرهای مرتبط با این آیات و روایات است. تحلیل داده‌ها بر اساس تحلیل محتوای این مفاهیم انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که با اشاره به آیات و روایات و رخدادهای صدر اسلام رویکرد تمدن اسلامی را می‌توان اینگونه ارزیابی کرد که تکنولوژی‌های ارتباطی را تا جایی بپذیرد که ماهیت آموزه‌های تمدن اسلامی را مخدوش نکند، البته درصدد آن نیز نیست که این تکنولوژی‌ها را در عرصه جامعه براندازد. همچنین، منشا تفاوت میان نظریات تمدن‌سازان مسلمان در کاربست تکنولوژی‌های ارتباطی، تفاوت در روش موضوع‌شناسی است، نه تفاوت در ماهیت و اصول‌دین. باعنایت به اینکه دین اسلام، دینی پویا است، متفکران و فقهای مسلمان معاصر، باید در جهت کاربست تکنولوژی‌های ارتباطی در راستای اهداف متعالی تمدن اسلامی گام بردارند، یعنی همکاری میان حوزه و دانشگاه ضرورت یابد.

کلیدواژه‌ها

• تمدن اسلامی
• تمدن‌سازی
• تمدن نوین
• تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی
• دین
• رسانه

موضوعات

• رویکردهای نوین در تمدن های شرقی جهان اسلام

عنوان مقاله [English]

An analysis of opportunities and threats of new communication technologies in modern Islamic civilization

نویسندگان [English]

• Salar Moradi ¹
• Behzad Hakiminya ²

¹ Assistant Professor, Department of Political Science, Payam Noor University, Tehran, Iran.

² PhD in Sociology, Shiraz University, Shiraz , Iran.

چکیده [English]

Islamic civilization has a maximalist interpretation of religion with a goal-oriented and transcendent reading. Islamic civilization is a system of values that cannot accept any predetermined framework of the external world. Therefore, it seems logical that Islamic civilization will face many more challenges with worldly issues, including communication technologies. Given that communication technologies are both opportunities and threats, like a double-edged sword, contemporary Islamic and Muslim civilization builders are on the one hand trying to analyze the opportunities that such technologies have provided for Islamic civilization, and on the other hand, in explaining and reducing the threats and challenges between these two areas. By referring to the verses, traditions and events of the beginning of Islam, the approach of Islamic civilization can be evaluated in such a way that it accepts communication technologies to the extent that it does not distort the nature of the teachings of Islamic civilization, of course, it is not intended that these technologies put it in the society. Also, the origin of the difference between the ideas of Muslim civilization builders in the application of communication technologies is the difference in the thematic method, not the difference in the nature and principles of religion. Due to the fact that Islam is a dynamic religion, contemporary Muslim thinkers and jurists should take steps towards the application of communication technologies in line with the lofty goals of Islamic civilization, that is, cooperation between the field and the university is necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

• Islamic civilization
• civilization
• modern civilization
• communication and information technologies
• religion
• media